Đăng cơ, 1199

Tháp canh của Lâu đài Gaillard; việc để mất tòa lâu đài này đánh dấu quá trình mất uy thế quân sự của John tại Normand

Sau cái chết của Richard vào ngày 6 tháng 4 năm 1199 có hai nhân vật đủ tư cách kế thừa đại thống của nhà Angevin: John, với tư cách là người trai trai duy nhất còn sống của Henry II, và cậu bé Arthur I xứ Bretagne, với tư cách là con trai của Geoffrey tức người anh thứ tư của John.[49] Richard dường như đã công nhận John như người kế thừa vào những năm cuối triều đại của ông, nhưng điều này không rõ ràng - và luật pháp của thời Trung Cổ không có quy định về cách giải quyết tranh chấp kiểu này.[50] Với truyền thống của người Norman là ủng hộ John trong khi luật của Angevin ủng hộ Arthur theo nguyên tắc ưu tiên dòng trưởng, vấn đề kế vị nhanh chóng trở thành một cuộc xung đột công khai.[51] John nhận được sự ủng hộ của phần lớn các quý tộc Anh và Norman cho nên đã làm lễ gia miện tại Westminster, cùng sự hậu thuẫn của thân mẫu, Eleanor. Arthur nhận được sự ủng hộ của phần lớn chủ đất ở Breton, Maine và Anjou cùng sự hỗ trợ từ Philippe II, người vẫn nuôi mộng thu phục các lãnh địa của nhà Angevin trên lục địa.[52] Với việc quân đội của Arthur tiến đến Thung lũng Loire valley về phía Angers và quân của Philippe tiến đến vùng thung lũng Tours, đế chế của John đối diện với nguy cơ bị chia cắt ra làm hai.[53]

Cục diện chiến sự tại Norman vào lúc này phụ thuộc rất nhiều vào tiềm năng phòng thủ của các thành trì và chi phí tiến hành các chiến dịch.[54] Miền biên cương của Norman không có nhiều quân đội phòng vệ nhưng có hệ thống các tòa lâu đầi kiên cố, chẳng hạn như Château Gaillard, tại các địa điểm chiến lược, được xây dựng và củng cố bằng các khoản chi phí khổng lồ.[55] Thật khó để bất kỳ một tướng lĩnh nào có thể tiến xa vào lãnh thổ của đối phương mà không đảm bảo được đường hành quân bằng cách chiến lấy những pháo đài này, nhưng nếu làm như vậy thì thời gian sẽ bị kéo dãn ra rất nhiều, lại là một điều bất lợi khác.[56] Quân đội của thời kỳ này được chia thành hai bộ phận là quân đội phong kiến và lính đánh thuê.[57] Quân đội phong kiến chỉ có thể được triệu tập trong khoảng thời gian có giới hạn trước khi họ trở về nhà, và buộc phải dừng chiến dịch lại; lực lượng lính đánh thuê, được gọi bằng tên Brabançons theo tên của Lãnh địa công tước Brabançons nhưng thực sự là được tuyển dụng từ khắp Bắc Âu, có thể dùng suốt cả năm và các tướng chỉ huy có thể có nhiều phương án chiến lược hơn khi dùng lực lượng này, chỉ có điều tiền lương phải trả cho họ thì mắc hơn nhiều.[58] Kết quả là, giới quý tộc ngày càng ưa chuộng quân đánh thuê hơn.[59]

Sau khi đăng cơ, John tiến quân về phía nam tiến vào đất Pháp và quân đội của ông xây dựng một tuyến phòng thủ dọc theo bờ đông và bờ nam xứ Norman.[60] Quân của cả hai bên dừng lại để đàm phán một thời gian trước khi cuộc chiến tiếp tục; lực lượng của John trở nên mạnh hơn, nhờ vào sự ủng hộ của các bá tước Baldwin IX xứ Flanders và Renaud xứ Boulogne những người trước đó đã đồng ý với Richard về một liên minh cùng chống Pháp.[52] Vị quý tộc quyền lực của xứ Anjou tức William des Roches được thuyết phục để đổi phe từ Arthur sang John; thế cân bằng bị phá bỏ và khi đó Philippe và Arthur thất thế so với John.[61] Các bên đều không tiếp tục lao vào cuộc chiến, và theo đề nghị của Giáo hoàng hai nhà lãnh đạo đã gặp nhau vào tháng 1 năm 1200 để thương lượng về các điều khoản hòa bình.[61] Quan điểm của John là, tìm kiếm những cơ hội để củng cố quyền lực trên đất nước của mình và kéo dài nền hòa bình với Philippe ở Paris. John và Philippe gặp nhau vào tháng 5 1200 và kí Hiệp ước Le Goulet; với hiệp ước này, Philippe công nhận John là người thừa kế hợp pháp tất cả tài sản của Richard trên đất Pháp, tạm thời từ bỏ sự ủng hộ dành cho đồng minh, Arthur.[62][nb 4] John, đổi lại, từ bỏ chánh sách cai trị cũ của Richard bao gồm các liên minh với Flanders và Boulogne, và chấp thuận Philippe được công nhận là lãnh chúa tối cao của tất cả lãnh địa của John trên đất Pháp.[63] Chánh sách của John khiến ông bị nhiều sử gia gọi là "John Softsword", để phản đối hành vi trái ngược của ông so với người anh dũng cảm, Richard.[64]

Hòa bình Le Goulet, 1200–1202

Tượng của Isabella xứ Angoulême, người vợ thứ hai của John, tại Fontevraud Abbey nước Pháp

Nền hòa bình chỉ kéo dài được khoảng 2 năm; chiến tranh tiếp tục sau khi John quyết định kết hôn với Isabella xứ Angoulême vào tháng 8 năm 1200. Để có thể tái hôn, John cần phải hoàn tất thủ tục li dị với Isabel, Nữ Bá tước xứ Gloucester, người vợ đầu; John thực hiện điều này bằng cách lập luận rằng ông đã không nhận được quyền miễn trừ từ Giáo hoàng để thực hiện cuộc hôn nhân cận huyết cùng Isabel – người chị em họ, John không thể cưới bà một cách hợp pháp nếu không nhận được quyền miễn trừ.[62] Không rõ lý do tại sao John lại chọn cưới Isabella xứ Angoulême. Các nhà viết sử đương thời nhận định rằng John mê đắm Isabella, và John khao khát muốn chiếm hữu mộ cô gái xinh đẹp, trẻ trung.[62] Mặt khác, đất Angoumois mà Isabella mang đến là một vùng chiến lược mà John đang cần: khi cưới Isabella, John sẽ sở hữu được vùng đất chiến lược nằm giữa Poitou and Gascogne, và qua đó củng cố được quyền lực tại Aquitaine.[65][nb 5]

Isabella, tuy nhiên, đã đính hôn với Hugues xứ Lusignan, một thành viên thuộc một đại gia tộc ở Poitou và là em của Bá tướcRaoul de Eu, người sở hữu các vùng đất trọng yếu dọc theo bờ đông xứ Norman.[62] Trong khi John có nhiều lợi thế nếu cưới được Isabella, thì cuộc hôn nhân này đe dọa đến lợi ích của nhà Lusignan, gia tộc sở hữu những tuyến đường hành quân vận chuyển hàng hóa qua lại Aquitaine.[67] Thay vì đưa ra các điều khoản bù đắp, John đối với Hugues "bằng sự khinh miệt"; điều này dẫn tới việc Lusignan nổi loạn nhưng nhanh chóng bị đè bẹp bởi John, đồng thời ông cũng ngăn chặn được thế lực của Raoul ở đất Normand.[65]

Mặc dù John là Bá tước Poitou và vì thế có quyền tể trị đối với xứ Lusignans, nhưng các chúa đất ở đây có thể tố cáo các hành động của John ở Pháp lên vị thiên tử của John vua của toàn nước Pháp, Philippe.[65] Hughes đã làm điều đó vào năm 1201 và Philippe cho đòi John đến triều đình Paris năm 1202, và dùng Hiệp ước Le Goulet để thể hiện quyền lực của mình.[65] John không muốn bị mất ảnh hưởng tại miền tây nước Pháp theo cách đó. Ông lập luận rằng ông không cần phải đến triều đình của Philippe vì ông giữ tước Quận công xứ Norman, người mà theo truyền thống có quyền miễn không cần vào chầu vua Pháp.[65] Philippe lập luận rằng ông không triệu tập John với danh nghĩa Quận công xứ Norman, mà là Bá tước xứ Poitou, người không có quyền miễn trừ đặc biệt kể trên.[65] Khi John vẫn từ chối vào chầu, Philippe tuyên bố John đã không tôn trọng pháp luật phong kiến, và giao lại tất cả các lãnh địa mà John sở hữu tại Pháp về cho Arthur – ngoại trừ Norman, đất mà ông ta tự thu về cho mình – và bắt đầu cuộc chiến chống lại John.[65]

Để mất Norman, 1202–1204

Chiến dịch thành công của John năm 1202, mà đỉnh điểm là chiến thắng tại Trận Mirebeau; mũi tên màu đỏ chỉ đường hành quân của quân đội John, màu xanh là lực lượng của Philippe II và màu xanh nhạt hơn và chỉ đồng minh của Philippe là Breton và Lusignan

John ban đầu áp dụng chánh sách phù thủ như hồi năm 1199: tránh trận chiến mở đầu và cẩn thận bảo vệ các thành trì chiến lược.[68] Các hoạt động của John trở nên hỗn loạn hơn khi chiến dịch tiến triển, và Philippe bắt đầu ổn định ở phía đông.[68] John đến tháng 7 nhận ra rằng lực lượng của Arthur đang đe dọa đến mẹ ông, Eleanor, đang ở tại Mirebeau Castle. Được hộ tống bởi William de Roches, người chấp chính ở Anjou, ông đưa lực lượng đánh thuế của mình tiến về phía nam đểswung his mercenary army rapidly south to protect her.[68] Lực lượng của ông bất ngờ tập kích bắt sống Arthur và đè bẹp đám tàn quân còn lại tại Trận Mirebeau.[68] Với việc sườn phía nam yếu đi, Philippe buộc phải rút về phía đông và phía nam để ngăn cản quân của John.[68]